Büyükşehirlerin toplumsal cinsiyet eşitliği karnesi zayıf
Cinsiyet Eşitliği İzleme Derneği, büyükşehir statüsündeki belediyelerin uygulamalarını inceleyerek "Eşitlik Karnesi" hazırladı. Rapora göre, zorunlu olmasına rağmen belediyelerin 20’sinde sığınmaevi, 12’sinde kreş, 3’ünde yaşlılara bakım, 10’unda ise engellilere bakım hizmeti sunulmuyor
Cinsiyet Eşitliği İzleme Derneği (CEİD), “30 Büyükşehir Belediyesinin Eşitlik Karnesi” raporunu yayınladı. Rapor kapsamında toplumsal cinsiyet eşitliğinde yerel yönetimlerin çalışmaları incelendi.
BARINMA BÜYÜK SORUN
30 büyükşehir belediyesinden elde edilen veriler doğrultusunda eşitlik yönünden kentlere bakıldığında ortaya çıkan sonuçlar şöyle özetlendi:
- Kentlerde kaynak sahipliği ve kaynaklara erişim, sınıf, etnisite (etnik grup), cinsiyet, cinsiyet kimliği ve cinsel yönelim, yaş ve beden eşitsizlik kaynağına dönüşebilmekte ve bireyleri dezavantajlı konuma itebilmektedir.
- Ulaşım, kentsel katılım, barınma, altyapı hizmetleri, park ve bahçelere erişim haklarından tüm grupların ihtiyaç duydukları biçimde ve ihtiyaç duydukları ölçüde yararlandıklarını söylemek mümkün görünmemektedir.
- Toplu taşımanın yaşlılara, engellilere, küçük çocukla seyahat edenler için uygun olmaması önemli bir sorun olmaya devam ediyor.
- Barınma artık her zaman olduğundan daha büyük bir sorun.
- Kentin her bölgesinin yalnız yaşayan kadınlar, LGBTİ+’lar için güvenli olduğunu söylenemez.
- Şiddetten arınmış bir çevrede güven içinde yaşama, dolaşma, kendini gerçekleştirme hakkının da herkes için mümkün görünmüyor.
13 KADIN DANIŞMA MERKEZİ VAR
Çalışma kapsamında toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanmasında önemli hizmetler de incelendi. Şiddete maruz kalan kadınlar için büyük önem taşıyan Kadın Danışma Merkezi, 2023 yılı itibarıyla sadece 13 büyükşehir belediyesinde bulunuyor. Bu belediyeler Adana, Ankara, Bursa, Eskişehir, Hatay, İstanbul, İzmir, Mersin, Muğla, Sakarya, Şanlıurfa, Tekirdağ, Trabzon olarak sıralanıyor.
30 büyükşehir belediyesinden 11’i “aile destek merkezi” veya “aile danışma merkezi” adı altında aileye yönelik danışmanlık hizmetleri veriyor. Bu belediyeler Balıkesir, Kahramanmaraş, Kayseri, Kocaeli, Konya, Malatya, Manisa, Mardin, Ordu, Samsun, Ordu olarak kayıtlara geçiyor.
Belediye Kanunu’na göre nüfusu 100 binin üzerindeki belediyelerin kadın ve çocuklar için sığınma evi açması zorunlu. Ancak bu hizmeti sunan büyükşehir belediyesi sayısı 2023’te 10 olarak kayıtlara geçti. Bu belediyeler, Ankara, Antalya, Aydın, Bursa, Gaziantep, İstanbul, İzmir, Kocaeli, Mersin ve Tekirdağ olarak sıralandı. Raporda Ankara ve İzmir “iyi uygulama örneği” olarak gösterildi.
ÇOCUKLAR, YAŞLILAR VE ENGELLİLER İÇİN NELER YAPILIYOR?
30 büyükşehir belediyesinden 18’i çocuklara yönelik kreş hizmeti sunarken, 12’si böyle bir hizmet sunmuyor. Hizmet sunmayan belediyeler Denizli, Erzurum, Kahramanmaraş, Kayseri, Mardin, Ordu, Sakarya, Samsun, Şanlıurfa, Tekirdağ, Trabzon ve Van olarak listeleniyor.
Ankara, Aydın, Bursa, İstanbul, İzmir, Kocaeli, Konya ve Manisa olmak üzere toplam 8 büyükşehir belediyesi yaşlılara huzurevi/yatılı bakım hizmeti sunuyor.
30 büyükşehir belediyesinden 16’sında engellilere yönelik gündüz bakımı var. Bu belediyeler: Ankara, Antalya, Aydın, Balıkesir, Diyarbakır, Eskişehir, Gaziantep, İstanbul, İzmir, Kahramanmaraş, Kayseri, Kocaeli, Mersin, Samsun, Tekirdağ ve Trabzon. Ancak çoğu belediyenin bu hizmeti tek merkez üzerinden verdiği, hizmette yararlanmak için yaş kriteri getirdiği ve belli engel gruplarıyla hizmeti sınırlandırdıkları görülüyor.
BELEDİYELERDE EŞİTLİK BİRİMLERİ
Türkiye’de Aralık 2023 itibarıyla 35 eşitlik birimi bulunuyor. İllere göre bakıldığında eşitlik birimlerinin İzmir ve İstanbul’da yoğunlaştığı görülüyor. İzmir’de Büyükşehir Belediyesi de dahil olmak üzere 11 belediyede eşitlik birimi faaliyet gösterirken İstanbul’da 9, Eskişehir ve Mersin’de ise 3 eşitlik birimi faaliyette. Ankara’da eşitlik birimi olan tek belediye Çankaya Belediyesi. Bu anlamıyla eşitlik birimlerinin belli illere sıkıştığı, coğrafi olarak yaygınlaşmadığı görülüyor.
Kadıköy Belediyesi Toplumsal Eşitlik Birimi 2016 yılının Temmuz ayında Belediye Meclisi kararıyla kurulmuştu.