Binalar karbon elyaf ile güçlendirilecek
Antakya’da karbon elyaf yöntemi ile güçlendirilen binanın çökmemesi, bir anda binaların karbon elyaf ile güçlendirilmesini gündeme getirdi. Buna dikkat çeken İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu, “Yıkılacağı kesin olan binalarda insanlarımızı kaybetmemek için acilen karbon elyaf yöntemiyle koruma sistemine geçiyoruz, maliyeti için vatandaşa destek vereceğiz” dedi
Depremin en çok etkilediği yerlerden biri Antakya'da depremden sonra bir bina dikkat çekti. Sümerler Mahallesi’nde yapılan üç apartmanlık binanın biri çöktü biri ağır hasar aldı ama ayakta kaldı, birine de hemen hemen hiçbir şey olmamıştı.
Sümerler Mahallesi Belediye Kooperatif Evleri olarak bilinen sitede dimdik ayakta duran binanın 14 yıl önce ODTÜ öğretim üyelerinin geliştirdiği lifli polimerle güçlendirildiği ortaya çıktı.
Diğer güçlendirme alternatifleri arasında daha ucuz olduğu söylenen yöntemin İstanbul’da da uygulanacağını İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu açıkladı.
“KARBON ELYAFLA KORUMA SİSTEMİNE GEÇİYORUZ”
İmamoğlu “25 yıl kentsel dönüşüm açısından boşa harcandı. Bu hızla devam edilirse de 100 yılda ancak tamamlanabilir. O yüzden İstanbul’da olası bir depremde yıkılacağı kesin olan binalarda insanlarımızı kaybetmemek için acilen karbon elyaf yöntemiyle koruma sistemine geçiyoruz” dedi.
“VATANDAŞA MALİ DESTEK VERECEĞİZ”
Halen birçok binada uygulanmakta olan yöntemin yaygınlaşması için yeni model geliştireceklerini belirten İmamoğlu şunları söyledi: “Kaybedilen 25 yıl için içimiz yanıyor. Daha fazla beklemek ölüme davetiye çıkarmak demektir. O yüzden bir an önce karbon elyaf yöntemini İstanbulluların hizmetine sunacağız. Bunun için karbon elyafla güçlendirilecek binaların maliyeti için vatandaşa destek vereceğiz. Güçlendirme bedelini belediye olarak biz ödeyeceğiz, İstanbullular da bunu 3 yıla yayılan taksitlerle geri ödeyecekler. Böylelikle dayanıksız binaların en azından ayakta kalmasını ve ölüm riskinin azalmasını sağlayacağız.”
İmamoğlu ayrıca, şu anda yetersiz olan karbon elyaf üretim ve uygulama kapasitesini de ilk etapta beş katına çıkarılacağını belirterek “Vakit kaybetmeden bütün riskli binaları depreme dayanıklı hale getireceğiz. Bir yandan kentsel dönüşüm projelerimizi devreye sokacağız” dedi.
Peki karbon elyaf yöntemi nedir? Maliyetli midir? Karbon elyaf ile güçlendirme nasıl yapılır? Yapılırken evden taşınmak gerekiyor mu? gibi soruları araştırdık, yanıtlarını sayfamıza taşıdık.
KARBON ELYAF YÖNTEMİ NEDİR?
Karbon elyaf, metallere oranla, gerilmeye karşı çok daha sağlam, mukavemeti yüksek ve hafif bir malzeme. Yüzde 95’ten fazlası karbon atomlarından oluşan, insan saçından daha ince filamentler halinde hazırlanıyor. Uygulanacak malzeme, 3.000, 6.000, 12.000, 24.000 gibi sayıda değişen filamentten oluşan iplikler şeklinde üretiliyor. Ardından bu iplikler dokunarak 1 mm’den daha ince kumaş haline getiriliyor. Karbon fiberin yapısı, çelikten 5 kat daha hafif olmasına rağmen gerilmeye karşı çelikten daha dayanıklı olarak biliniyor. İplik yumuşaklığında olan lifler kolayca istenilen şekle getirilerek kolon, kiriş gibi uygulama yapılan yüzeylere epoksi reçine ile yapıştırılıyor. Bu yöntemin uygulandığı depreme dayanıksız binaların ayakta kaldığı ve ölümle sonuçlanan vakaların önlendiği belirtiliyor.
Son zamanların merak konusu olan bina güçlendirmede kullanılan karbon elyaf yöntemi maliyeti ise, binanın büyüklüğüne, uygulama yapılacak alana ve binanın mevcut konumuna göre değişiklik gösteriyor. Diğer güçlendirme yöntemlerinde 6-9 ay evini boşaltıp kirada yaşanacağı düşünülünce bu yöntem ile taşınmaya ihtiyaç duyulmaması maliyeti oldukta azaltan bir durum. Sümerler Sitesi’nde sistemi uygulayan ekibin başında bulunan Prof. Dr. Güney Özcebe 9 katlı bir binanın maliyetinin 50-60 bin dolar arasında olduğunu söyledi.
KARBON ELYAF İLE GÜÇLENDİRME NASIL YAPILIR?
Karbon fiberin, PAN temelli üretimi dört ana aşamada gerçekleşmektedir: "Oksidasyon", "Karbonizasyon", "Yüzey iyileştirmesi" ve "Kaplama". Bu aşamalarda üretilen karbon fibere yanmazlık özelliği kazandırılır. Karbonizasyon aşamasında bobinlerdeki orlon, 3000 °C'ye kadar ısıtılmaktadır. Bu esnada maddede yüzde 100 karbonlaşma sağlanmaktadır. Bu işlemde sıcaklığın yüksekliğine göre üretilen karbon fiberin sınıfı belli olmaktadır. Yüzey iyileştirmesi esnasında bobindeki orlon, reçineye daha iyi yapışması için elektrolitik ortamda iyileştirilir. Duvara yapıştırılan reçinenin üzerine sürülerek duvar kaplanır.
DÜNYADA KARBON FİBER ÜRETİMİ
Karbon fiber üretimi dünya üzerinde gittikçe artıyor. Dünyada sadece 8 ülke, karbon fiber üretebiliyor. Bu ülkeler; Japonya, ABD, Almanya, İran, Fransa, İngiltere, Macaristan ve Tayvan. Ancak dünyada karbon fiber üretimi yapan iki firma var ve bu firmaların biri Japon, diğeri de Amerikalı. Dolayısıyla karbon fiber üretim teknolojisine sadece Japonya ve ABD sahip. Türkiye, karbon fiber üretimini kendisi yapabilmekte olan 3. ülke ve karbon fiber üretim miktarında dünya 8.'si durumunda. Karbon fiber üretimi için birçok dünya kuruluşu rekabet içerisinde. Karbon fiber, geleceğin teknolojisi olarak görülüyor. Şimdilik uzay araçlarında, uçaklarda, gemilerde, motorlarda, çok dayanıklı olması gereken diğer yüzeylerde kullanılıyor ama gelecekte kullanım alanının çok daha genişleyeceği düşünülüyor.