Validebağ yazı dizisi başlıyor!
Validebağ Korusu’nun neden kurulduğunu ve ne amaçla kullanıldığını araştıran Doktor Nurcan Armağan, “Kuşlardan, kelebeklerden, ağaçlardan birçok kişi bahsetti. Buranın tarihi ile anlatım yapmanın daha doğru olduğunu düşünüyorum.” diyor
Erhan DEMİRTAŞ
Validebağ Korusu’na yapılmak istenen inşaata karşı çıkan vatandaşların başlattığı direniş, bir araştırmayı da beraberinde getirdi. O dönem mücadele edenlerden biri olan Doktor Nurcan Armağan, Validebağ nöbeti sürerken, korunun tarihi üzerine çalışmalar yapmaya başladı. Yıllardır içinde yürüyüş yapıp gezdiği koruyla ilgili çok fazla bilgiye sahip olmadığını fark eden Armağan, 4 ay boyunca korunun tarihini araştırdı. Adile Sultan Kasrı ve Avcı Köşkü’nü araştırırken, Validebağ Korusu’nun uzun bir dönem verem hastaları için büyük bir sağlık kompleksi olduğu bilgisine ulaştı.
Validebağ hakkında yaptığı çalışmaları Gazete Kadıköy’de yazı dizisi olarak paylaşacak olan Nurcan Armağan ile yazı dizisi öncesinde Validebağ Korusu’nda bir söyleşi gerçekleştirdik.
Validebağ’ın tarihini araştırmaya nasıl karar verdiniz, sizi buna yönelten şey ne oldu?
Biliyorsunuz geçen yıl Üsküdar Belediyesi korunun içine camii yapmak istemişti. Ancak burada yaşayan duyarlı vatandaşlar koruya sahip çıkarak inşaatı engelledi. Tabi şunu da belirtmek isterim; biz aslında camiye karşı çıkmadık. Korunun içine camii yapılmasına karşı çıktık. Mücadele sürerken korunun tarihini merak ettim. Adile Sultan Kasrı’nı, Avcı Köşkü’nü ve diğer yapıların neden yapıldığını araştırdım. Yıllardır burada geziyorum ama burayla ilgili bilgiye sahip değildim. Her şey korunun içindeki yapıların neden yapıldığını merak etmemle başladı diyebilirim.
Edindiğiniz bilgilerden neye ulaştığınızı anlatabilir misiniz?
Yaklaşık 4 ay boyunca koru hakkında yoğun bir araştırma yaptım. İlk önce internet üzerinden bilgilere ulaşmaya çalıştım ancak; internette doğru bilgiye ulaşmak çok mümkün değil. Eskiden beri burada yaşayan arkadaşlarıma sordum ancak onlar da burayla ilgili bilgiye sahip değillerdi. Bu yüzden sahaflardan korunun tarihini anlatan kitaplar edindim. Eski fotoğraflara ulaştım.
RAYLI SİSTEMLE BUĞDAY TAŞIMA
Eski fotoğraflara ulaştığınızı söylediniz. O dönem burası ne amaçla kullanılıyormuş?
Osmanlı Dönemi’nde burayı sanatoryum olarak kullanmışlar. Cumhuriyet’in ilk yıllarında ise verem hastalarının tedavi edildiği geniş bir sağlık kompleksi olarak kullanılmış. Veremin ilacı ve tedavisi bulununca buradaki hastaneler de genel hastaneye dönüşmüş. O dönem burada tedavi görenlerle tanıştım ve sohbet ettim. Edindiğim bilgilere göre o dönem burada tedavi görmenin iki nedeni varmış; ya çok ağır hastalar burada tedavi ediliyormuş ya da hasta olması muhtemel insanlar uzun süre burada gözetim altında tutuluyormuş.
Hastanelerin balkonları çok geniş mesela, hastalar güneşlenmek için balkona çıkartılırmış. Erişkinler için atölyelerin olduğu yer güneşlenmek için kullanılıyormuş. Çoğu insanın bunu bilmediğini fark ettim. Huzurevinin altında mutfak ve ambarın olduğunu öğrendim. O dönem kurulan raylı bir sistemle tarlalardan buğday taşınıyormuş. Onun dışında burada büyükbaş ve küçükbaş hayvan da besleniyormuş. Buradaki hastaların ihtiyaçları buradan elde edilen ürünlerle karşılanıyormuş diyebilirim.
Yine çok ilginç bir detay daha var. Burada çok fazla çocuk tedavi edilmiş. Aynı zamanda ekonomik durumu kötü olan aileler çocuklarını buraya bırakıyormuş. Çocuklar burada 4-5 ay boyunca yatıyormuş. Şu an düğünler için kullanılan bölgede çocuklar için kum havuzu olduğunu da öğrendim. İkinci bir detay da şu; öğretmenler o tarihlerde vereme çok sık yakalandığı için burada da öğretmen aileleri de uzun süre tedavi görmüş.
KORU KÜÇÜLMÜŞ
Korunun fiziksel dönüşümü ile ilgili bir bilgiye ulaştınız mı?
Burası bir koru yani doğal bir alan. Ancak burası binalarla beraber kuruluyor. İlk kurulunca bin dönüm üzerine kuruluyor ama zamanla korunun alanı 780 dönüme düşüyor. Şimdi ise korunun 354 dönüm civarında olduğunu biliyoruz. Yani yıllar boyunca buranın çevresindeki yapılaşma arttığı için koru fiziksel varlığını koruyamamış.
Bugüne kadar Validebağ ile ilgili araştırma yapanlar korunun doğal yapısı hakkında araştırma yaptı. Ancak siz araştırma konunuzu farklı bir noktadan hareket ederek belirlediniz. Bunun sebebi nedir?
Kuşlardan, kelebeklerden, ağaçlardan birçok kişi bahsetti. O yüzden yazı dizisinde doğadan bahsetmeyeceğim. Buranın tarihi ile anlatım yapmanın daha doğru olduğunu düşünüyorum. Buranın korunmasını isteyen duyarlı bir vatandaşım. Çocuklarımın ve torunlarımın da burayı görmesini istiyorum. Çocuklar burada ağaca çıkıyor ama parkta çıkamıyor. Çiçeklerin arasında uyuyabiliyor. Meyveyi dalından koparıp yiyebiliyor. Buranın nereden geldiğini bilmek önemli. Bir şeyi korumak için neden koruduğumuzu bilmeliyiz.