Uzaya mı gidiyoruz?
Türkiye Uzay Ajansı’nın (TUA) Millî Uzay Programı’nı açıklamasıyla beraber, Türkiye’nin uzay için belirlediği hedefler herkesin merak ve tartışma konusu oldu
Türkiye Uzay Ajansı (TUA) ve Millî Uzay Programı, bir süredir herkesin merak ettiği konular arasında yer alıyor. Milli Uzay Programı hazırlamak ve uygulamak amacıyla 13 Aralık 2018 tarihinde Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile kurulan TUA, uzay için hedeflerini belirledi. Geçtiğimiz günlerde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, TUA tarafından hazırlanan Milli Uzay Programı’nı kamuoyu ile paylaşmıştı. Programa göre Türkiye'nin hedefleri şunlar:
- 2023 yılında Ay'a sert iniş ve 2028 yılında yumuşak iniş yapmak
- Uydu üretimini tek çatı altında toplamak
- Bölgesel konumlama ve zamanlama sistemi kurmak
- Uzaya bağımsız bir şekilde erişmek için uzay limanı kurmak
- Bir Türk vatandaşını bilimsel misyon için uzaya göndermek
- Uzay Havasına ilişkin bilimsel araştırmalar yapmak
- Uzaydaki nesneleri yerden gözlemleme kabiliyetlerini arttırmak
- Uzay sanayi ekosistemini geliştirmek
- Toplumda uzay farkındalığı geliştirmek ve insan gücü yetiştirmek
- Uzay Teknolojileri Geliştirme Bölgesi kurmak
“UZAY FARKINDALIĞI ARTTIRILMALI”
Şira Uluslararası Uzay Araştırmaları A.Ş.’nin Kurucu Yönetim Kurulu Başkanlığı görevini yürüten Gurur Gaye Günal, Uluslararası Uzay Hukuku Derneği, Uzay ve Havacılık Teknolojileri Derneği, Uzay Madenciliği Araştırma Derneği gibi uzay ve uzay araştırmaları ile yakından ilgili olan birtakım derneklerin yönetimlerinde de aktif olarak görev alıyor. Günal, Milli Uzay Programını şöyle anlatıyor: “Milli Uzay Programı, ülkemizin uzay politikaları alanındaki stratejilerinin, hedeflerinin ve projelerinin sistemli bir hale getirilerek yürütülmesine yönelik olarak hazırlanmış ve uzay farkındalığının arttırılmasını amaçlayan kapsamlı bir programdır. Türkiye şayet uzaya çıkma hedefi için gerekli çaba ve çalışmayı gösterirse, bunun gerçekleşmesi için çok da uzun bir zaman gerekmediği kanaatindeyim. Söz konusu çalışmaların uluslararası işbirlikleri ile yapılması artık küreselleşen dünyanın bir gereğidir. Hali hazırda uzaya çıkmak için ilerlemiş bir teknoloji mevcut iken Türkiye kendi çalışma ve çabaları ile bu teknolojiyi geliştirerek uzaya çıkabilir. Milli Uzay Programı bu anlamda Türkiye için öncelikli bir amaçtan öte, hedef niteliği taşımaktadır. Sonuca ulaşmak için ilk etapta hedef belirlemek, ardından yol haritasını çizmek ve uygulamaya koymak gerekmektedir.”
“TÜRKİYE HENÜZ BUNA HAZIR DEĞİL”
Türkiye’nin uzaya çıkma hedefleri açıklandıktan sonra TUA Başkanı Serdar Hüseyin Yıldırım, program ile ilgili bazı konuların yanlış anlaşıldığını belirtmişti. 2023’teki Ay’a çıkma programında uzaya yerli imkânlarla çıkılmayacağını söyleyen Yıldırım’ın açıklamasında şu ifadeler yer alıyor: “Bizim henüz öyle bir kabiliyetimiz yok. Bunu yakın yörüngeye çıkaracak kabiliyete Türkiye henüz sahip değil. Dolayısıyla bu safhayı uluslararası işbirliği ile yapacağız. Bu kabiliyete sahip olan bir ülkeyle işbirliği yaparak bizi yakın yörüngeye çıkarmalarını sağlayacağız. Aynı bir uydunun yörüngeye gönderilmesi gibi anlayabiliriz. İlk 10 senelik programda insanlı uçuş hedefimiz yok. Biz ilk 10 sene yani 2030 sonuna kadar bir program açıkladık. Birkaç sene içerisinde sonraki programın da çalışmaları başlayacak. Belki orada insanlı uçuşlar gündeme gelebilir. Çünkü insanlı uçuş çok riskli. Türkiye henüz buna hazır değil.”
TÜRKİYE ESA’YA ÜYE DEĞİL
Bu açıklamaların yanı sıra CHP Genel Başkan Yardımcısı Ahmet Akın, geçtiğimiz günlerde Türkiye Uzay Ajansı (TUA) ve Milli Uzay Programı konusunda rapor hazırladı. Raporda yer alan ifadeler ise şu şekilde; Milli Uzay Programı kamuoyunda genel olarak inandırıcı bulunmadı. Farklı ülkelerin uzay hedefleri için ayırdıkları bütçeler 300 milyon dolar ile 19.5 milyar dolar arasında değişirken TUA’nın 5.4 milyon dolarlık bütçesi yetersiz kaldı. Avrupa’dan 22 üye ülkenin bulunduğu Avrupa Uzay Ajansı’nın (ESA) bütçesi yaklaşık 6 milyar Avro. ESA’ya üye olmak için AB üyesi olma şartı aramazken, Türkiye’nin ESA’ya üyeliği bulunmuyor. 2004’te TÜBİTAK ile ESA arasında imzalanan işbirliği protokolünün ardından Türkiye’nin ESA’yla ilgili herhangi bir ortak projesi olmadı.