İsviçre'nin 'misafir işçiler'i anlatıyor
İsviçre'ye göç eden Türkiyeli misafir işçileri ele alan “Ve Sonra Hayat Başladı” sergisi, iki ülke tarihinin bir bölümünü yansıtan üç kuşağın deneyimlerini gözler önüne seriyor
Bugünlerde Kadıköy’de, çok uzaklardan İsviçre’den bir sergi var. Adı “Ve Sonra Hayat Başladı”. Müze Gazhane’deki serginin yaratıcıları fotoğrafçı Ayşe Yavaş ve etnolog Gaby Fierz. Daha önce İsviçre’nin 3 şehrinde açılmış olan ve şimdi Türkiye’ye taşınan sergi, iki ülke arasında biyografik-fotoğrafik bir araştırma aslında.
Başlangıç noktası Yavaş’ın aile albümlerine olan ilgisine dayanıyor. Aile evini erken yaşta terk eden Yavaş için albümler ailesini temsil ettiği için özel önem taşıyor. Daha sonraki yıllarda kendi albümünü oluşturmaya başladığında, kaybettiği bütün aile bireylerine dair uzun fotoğrafı arayışı başlamış Yavaş’ın. Ancak bugünden bakıp geçmişteki ailesini anlamak için elinde fotoğraflar dışında sözlü kaynak bulamayan Yavaş, tam da bu esnada, kendi projesi üzerine çalışan küratör-etnolog Gaby Fierz ile tanışmış. Fierz de Türkiye ve de İsviçre'de yaşamış/çalışmış birilerini arıyormuş. Böylece ikili, 60'larda babası Hüseyin Yavaş sayesinde İstanbul'dan ve de Karadeniz'in bir köyünden ‘misafir işçi’ olarak İsviçre'ye göç edenlerin izini sürmeye başlamış. 6 yıl boyunca süren bu projede yaklaşık 30 kişiden toplanan hikaye ve fotoğrafların odağında üç nesilden kadınların çocukların ve erkeklerin dahil olduğu birikim sonucunda bu sergi ortaya çıkmış.
FOTOĞRAFLAR, ANLATILANLAR, ANILAR…
Daha iyi bir yaşam sürmek arayışında olan Türkiyeli göçmenlerin sorunlarına eğinilen “Ve Sonra Hayat Başladı” sergisinde, özel aile fotoğrafları ve hikâyeler kullanılıyor. Sergi, İsviçre’ye “misafir işçi“ olarak gelenlerin kişisel yaşamlarına ve geldikleri döneme ilişkin fikirler sunan serginin dinleme istasyonlarında, sergiye röportajlarıyla katkı sağlayan isimler, iş, çocukluk, okul, boş zaman, seyahat, aşk, evlilik ve aile olmak üzere yedi konu etrafında kendi tecrübelerini anlatıyor.
“BUGÜNÜ DE ANLATIYORUZ”
Ayşe Yavaş, “Görüştüğümüz kişiler fark edildikleri için memnuniyet duydu. Bugüne de sanki toplumda görülmemişlerdi. Kenarda bir yerde yaşıyorlar ama kimse onları merak etmiyordu. İsviçre’de sadece İsviçreliler yaşamıyor. Bunun fark edilmesi lazım. Burada Türkiye'de de sadece Türkler yaşamıyor. Bunu bilmek ve saygı göstermek gerek. Göç, her zaman her ülkenin gündeminde olan bir konu. Biz bu sergide sadece geçmiş zamanları anlatmıyoruz bugünün de anlatıyoruz. Bu serginin başkaları için de kendi hikayelerine yepyeni bir gözle bakmaları için teşvik edici olmasını ümit ediyorum.” diyor.
2016 yılında, yine göç üzerine kurguladığı ‘Yolda’ projesiyle yolu Kadıköy’den geçen Gaby Fierz de “Göç hikayeleri konusu son yıllarda kültür alanında çalışanların fazlasıyla ilgisini çekiyor. Göçle ilgili tecrübem olmadığı gerçeğiyle hareket ederek, İsviçre’nin bellek kültüründe göç meselesini günışığına çıkarmaya gayret ediyorum.” diye konuşuyor.
(Daha önce İsviçre'de açılan sergi, 14 Ocak’a Müze Gazhane'de görülebilir.)