DÜNYADAN VE TÜRKİYE’DEN YEREL YÖNETİM UYGULAMALARI: SİNGAPUR TOPLU KONUTLARI
Gazete Kadıköy olarak bu sayımızda Kadıköy Belediyesi Akademi’nin kentsel konut politikalarıyla dikkat çeken Singapur Kent profili çalışmasından konut politikasını sizler için özetledik
Kadıköy Belediyesi Akademi, aylık olarak hazırladığı Kent Profili inceleme dosyalarıyla farklı kentlerin yerel yönetim yapısını, hizmet ve uygulamalarını mercek altına alıyor. Gazete Kadıköy olarak bu sayımızda Kadıköy Belediyesi Akademi’nin kentsel konut politikalarıyla dikkat çeken Singapur Kent profili çalışmasından konut politikasını sizler için özetledik.
Kadıköy Belediyesi Akademi ekibinden Singapur Kent profil çalışmasının tamamını www.kadikoyakademi.org/kadikoy-belediyesi-akademi-singapur-kent-profili/ sayfasından okuyabilirsiniz.
DİKEY YAPILAŞMA
Ekvatorun 137 kilometre kuzeyinde yer alan bir ada ülkesi Singapur’da 2015 verilerine göre, 5 milyon 535 bin kişi yaşıyor. Dünyada nüfus yoğunluğunun en yüksek olduğu üçüncü ülke olan Singapur’da kilometre kareye düşen insan sayısı 7.697. Bu rakamın Türkiye’de 10, nüfus yoğunluğunun en yüksek olduğu İstanbul’da 2725 civarında olduğunu söylersek ne demek istediğimiz daha kolay anlaşılır.
Nüfus yoğunluğu bu kadar yüksek olunca Singapur bu günlerde çokça duyduğumuz dikey yapılaşma yoluna gitmiş. Yani binalar çok katlı olarak inşa ediliyor. Buna rağmen Singapur, Asya’nın en yaşanabilir şehirlerinden biri. Sosyal konut politikalarıyla dikkat çeken Singapur’da şehir halkının yüzde 80,4’ü devlet tarafından sübvanse edilen kamu binalarında oturuyor.
1960’ta kurulan, Ulusal Kalkınma Bakanlığı’na bağlı olan İskân ve İmar Kurulu (Housing & Development Board/ HDB), harabe evlerin ve gecekonduların yıkılmasıyla açılan alanlarda, düşük maliyetli evler inşa etmiş. Singapur’un kentsel konut projesi daha eskilere dayanıyor.
GECEKONDUDAN TOPLU KONUTA
Kolonyal dönemde şehir, Singapur Nehri’nin iki yakasında, farklı etnik gruplar için farklı mahallelerin olduğu, insanların çoğunlukla birden fazla aileyi barındıran ev-işyeri (shophouse) adlı ortak kullanım binalarında ya da gecekondularda yaşıyordu. Kırsal kesimdeki yerleşim ise, daha az sayıdaki Avrupalı ve üst gelir grubuna mensup Singapurluların geniş araziye sahip mülklerinden ve geleneksel Malay ve Çin köylerinden oluşuyordu. Kolonyal yönetim, 1927’de, uygun fiyatlı konut yapımı için Singapur Gelişim Ortaklığı (Singapore Improvement Trust/ SIT) oluşturdu. Bu tarihten ülkenin otonom yönetime sahip olduğu 1959’a kadar 23 bin yeni konut birimi inşa edildi. Bağımsızlık sonrasında oluşturulan İskân ve İmar Kurulu’nun ilk beş yıllık inşaat programı, kiralama esaslı bir sisteme dayanırken 1964’ten sonra Ev Sahipliği Planı (Home Ownership Scheme) devreye sokularak insanların ev sahibi olması da teşvik edilmeye başlandı.
İskân ve İmar Kurulu, 1960-1965 arası dönemde, konut açığını kapatmak için 54 bin 430 konut inşa etmiş. İskân ve İmar Kurulu, 1974’ten sonra orta gelirli insanların kullanımına yönelik konutlar inşa etmeye başlamış. 1999’da ise yönetici kondominyumları (executive condominiums) inşa edilmeye başlanıyor. Bu konut birimleri ve mülkler, İskân ve İmar Kurulu’nun standart dairelerinde oturmayı tercih etmeyen ama özel firmaların yaptığı konutları pahalı bulan Singapurlular için tasarlanıyor.
HER BÜTÇEYE UYGUN KONUT
Toplu konut alanları şeklinde tasarlanmış olan bölgelerde bulunan daireler, kendi içinde okul, market, spor ve rekreasyon alanlarına da yakın konumda. Bu toplu konut alanları aynı zamanda, oturum ve toplu ulaşım alanlarına yakın bölgelerde konuşlandırılmış olan yemek merkezlerine (hawker centres) sahip. Çok farklı sayıda ve formda daire modelinin bulunduğu konut alanları farklı bütçelere hitap edecek şekilde tasarlanmış.
Belediye meclisleri, İskân ve İmar Kurulu’na bağlı işlemiyor ama ortak alanlar başta olmak üzere konutların genel bakımından sorumlu. Dairelerin satışı 99 yıllık kira sözleşmesiyle yapılıyor. Kalan diğer konutlar ise finansal destek sağlanmasına karşın en düşük bedelli sosyal konutu almayı karşılayamayan insanlar için ayrılmış.
Etnik gruplarını entegrasyonu politikası kapsamında, Singapur'da, demografiyi gözeten bir kota sistemi uygulanıyor. Konutların satışı yapılırken ırklar arasında ayrıma müsaade edecek ya da etnik kümelenmeler oluşturacak bir dağılım oluşmamasına dikkat ediliyor.
Daire satın almak için, Singapur vatandaşı ya da sürekli oturum iznine sahip olmak, 21 yaşından büyük ve aile sahibi olmak zorunlu. Bunun haricindeki kriterler dairelere göre değişiklik gösteriyor. Dairelerin satın alınma süreçlerinde, Singapur’da daimi oturan ve çalışan kişilerin sağlık, emeklilik ve barınma ihtiyaçlarının karşılanması için, zorunlu tasarruf planları oluşturan ve İşgücü Bakanlığı’na bağlı bir kurul olarak çalışan Merkezi Tasarruf Sandığı (Central Provident Fun) Singapurlulara finansal destek sunuyor.