Bağımlılığın yeni yüzü
İBB İstanbul Planlama Ajansı’nın yayınladığı rapora göre ekran ve sanal kumar bağımlılığı özellikle çocuklar ve gençler arasında hızla artıyor. Türkiye’de sanal kumar oynayanların oranı yüzde 10,4 ile dünya ortalamasının üzerinde
İBB İstanbul Planlama Ajansı tarafından İBB Sağlık Dairesi Başkanlığı katkılarıyla hazırlanan “Bağımlılığın Yeni Yüzü: İstanbul’da Ekran ve Sanal Kumar Bağımlılığı” raporu yayımlandı. Araştırmada ulusal ve uluslararası kuruluşların verilerinin yanı sıra İstanbul özelinde İBB Bağımlılıkla Mücadele ve Rehabilitasyon Müdürlüğü’ne bağlı Sosyal Uyum ve Destek Merkezleri’nin (SUDEM) hizmet verileri, bağımlı bireyler ve yakınlarıyla yapılan görüşmeler ve SUDEM uzmanlarıyla gerçekleştirilen odak grup görüşmelerinden elde edilen bulgulara yer verildi.
EKRAN BAĞIMLILIĞI ARTIYOR
Türkiye’de internet kullanım oranı 2015’te yüzde 53,7 iken 2024’te yüzde 87,3’e ulaştı. 2024’ten 2025 başına kadar sosyal medya kullanıcı sayısı 950 bin arttı. Türkiye, farklı sosyal medya platformlarını kullanma sayısında 7,6 ortalama ile 53 ülke arasında 9. sırada, internet kullanıcıları arasında her hafta çevrimiçi alışveriş yapma oranı bakımından yüzde 61 ile 55 ülke arasında 6. sırada yer alıyor. Türkiye’de 16 yaş üstü internet kullanıcıların yüzde 92,3’ü dijital oyun oynuyor.
ÇOCUKLAR EN KIRILGAN GRUP
Araştırma kapsamında yapılan görüşmeler, ekran bağımlılığının özellikle çocuklar arasında yoğunlaştığını ortaya koyuyor. Uzmanlara göre çocuklar ekran başında en çok kaydırmalı videolar izleyerek ve oyun oynayarak zaman geçiriyor. SUDEM verilerine göre ekran bağımlısı bireylerin yarısından fazlası 10–15 yaş grubunda. Bunu yüzde 24,4 ile 16–24 yaş grubu, yüzde 7,7 ile 5–9 yaş grubu izliyor. Bağımlıların yüzde 60’ını ise erkekler oluşturuyor. Uzmanlar, ekran aracılığıyla kurulan arkadaşlıkların yüz yüze iletişimin yerini aldığını, çocukların ekranı adeta “nefes” gibi gördüğünü vurguluyor.
SANAL KUMAR YAYGINLAŞIYOR
Şubat 2025 verilerine göre Türkiye’de sanal kumar oynayanların oranı yüzde 10,4 ile dünya ortalamasının üzerinde. Küresel kumar endüstrisi 2023’te 536 milyar dolar büyüklüğe ulaşırken, bunun yüzde 24,6’sını (132 milyar dolar) sanal kumar oluşturdu. Türkiye’deki sanal kumar pazarı aynı yıl 985,5 milyon dolar hacme ulaşarak küresel pazarın yüzde 1’ine karşılık geldi. İstanbul’da kumar bağımlılığı nedeniyle SUDEM’lerden hizmet alanların oranı 2024’te yüzde 14,6 iken, 2025’in ilk yedi ayında iki kat artarak yüzde 30,4’e yükseldi. Merkezden hizmet alanların yüzde 94,9’unu erkekler oluştururken başvuruların yarısı (yüzde 50,5) 25–34 yaş grubunda kaydedildi. 2024’te yasa dışı bahis ve kumar faaliyetleri, Türkiye’de en yaygın ikinci finansal suç oldu.
EKONOMİK KRİZ VE KUMAR
Uzmanlara göre kumar bağımlılığı her sosyoekonomik grupta görülebilse de Türkiye’de artan
enflasyon ve geçim sıkıntısı, özellikle ekonomik açıdan kırılgan kesimlerde riski büyütüyor. Kumar sorunu yaşayanlar ve yakınları da eldeki sınırlı parayı arttırma isteğini çoğu zaman başlama gerekçesi olarak dile getiriyor. Bunu kayıpları telafi etme çabası ve sırf haz için oynama süreci izleyerek oynama davranışı bağımlılığa dönüşüyor. Medyanın kumarı zenginlik ve “kolay kazanç” aracı olarak sunması, kumarı normalleştiriyor ve özellikle gençlerde riskli davranışları teşvik ediyor.
Bağımlı bireylerin aile ve sosyal çevre ile ilişkileri ciddi biçimde zedeleniyor. Aileler sorunun çözümü için sıkı denetim, reklam yasakları ve farkındalık kampanyaları talep ediyor.