Otizmde ‘erken tanı’nın önemi
Otizm tanısının iki yaş altına da konmasının mümkün olduğunu söyleyen Prof.Dr. Nahit Motavalli Mukaddes, “Erken müdahale ile otizmlilerin bir kısmı, tanısını kaybedebilir” dedi
2 Nisan Dünya Otizm Farkındalık Günü için, Kadıköy Belediyesi Çocuk Koruyucu Ruh Sağlığı Merkezi ile Türkiye Psikiyatri Derneği İstanbul Şubesi, Caddebostan Kültür Merkezi’nde söyleşi düzenledi. Prof.Dr. Nahit Motavalli Mukaddes’in ‘Yaşam Boyu Otizm’ başlıklı söyleşisinin moderatörlüğünü ise Mehmet Serhat Yıldırım yaptı.
Otizmde genetiğin çok önemli olduğunu ve genetik geçişte yüzde 80 oranında bulunduğunu söyleyen Mukaddes, ailede bir kişide otizm varsa, diğer fertlerde de ayrı ayrı olmak üzere geç konuşma veya takıntı gibi başka otizm belirtilerinin olabileceğini belirtti. Mukaddes, “Tek yumurta ikizlerinin DNA’sının aynı olmasına rağmen, farklı klinik özellikler görülebilir. Bu da çevresel faktörlerin rolü olduğunu düşündürtmektedir” dedi.
“YÜZDE 80’İNDE OTİZM ÇIKIYOR”
Kardeşlerinde otizm olan riskli çocuklarda 6 aylıkken beyin görüntülemesi yapılıp beyin hacminin ölçüldüğünü dile getiren Mukaddes, “Otizme yatkın olduğu düşünülen bebeklerde 6’ncı aydan itibaren beynin üst tabakasında kortekste genişleme oluyor. Bu çocuklar 18 aya kadar takip ediliyorlar ve yüzde 80’inde otizm çıkıyor. Demek ki genetik yatkınlığı olan bireylerde, beyindeki değişimler 6 ila 18’inci ay arasında oluyor ve beynin en hızlı değişim yaşı 6 ila 15 ay. 15’inci aya kadar otizm belirtileri net bir şekilde oturmayabilir” şeklinde konuştu. Mukaddes, uzmanların riskli bir bebeği 6 ay itibari ile tespit edebileceklerini kaydetti. Tanının geciktirilmemesi gerektiğinin altını çizen Mukaddes, “Erken müdahale ile otizmlilerin bir kısmı, tanısını kaybedebilir. Ümitsizliğe kapılmayın” dedi.
GELİŞİMDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
Prof.Dr. Nahit Motavalli Mukaddes, erken müdahale için bebeklerin gelişiminde dikkat edilmesi gereken dönemleri şöyle sıraladı:
6 AYLIK RİSKLİ BEBEKLER: Kafasını düzgün tutamıyorsa, objelere uzanamıyorsa, seslere gülücüklere tepki vermiyorsa, annesini veya bakım veren kişiyi görünce gülümsemiyorsa, kendisine en yakın kişilere bile sevecenlik göstermiyorsa, göz teması kurmuyorsa.
RİSKLİ 1 YAŞ: Desteksiz yürümüyorsa, heceleme ve tek tük kelimeler söyleyemiyorsa, sessiz harflerden hiçbirini söyleyemiyorsa, sık göz teması yoksa, işaret ettiğiniz yere bakmıyorsa, yüz hareketlerinizi taklit etmiyorsa, al-ver gibi kısa ve basit komutları anlamıyorsa, takip etmek için göz teması kurmuyorsa, kalabalıktan rahatsız oluyorsa.
RİSKLİ 1-2 YAŞ: Önceki dönemlere ait belirtiler dahil olmak üzere; bazıları sessiz, huzursuz, kendi etrafında dönme, parmak ucunda yürüme gibi garip hareketler başlar. ‘Bay bay’ yapma ve ‘öpücük gönderme’ gibi taklit becerileri zayıftır. ‘Mış’ gibi oyunlar yoktur, oyuncaklarla uygun bir biçimde oynayamaz. Konuşmasında anlamlı kelimeler başlamamıştır veya az sayıdadır. Bazen komutları anlamaz ve beslenmede seçicidir.