Çağımızın hastalığı: ALZHEİMER
Unutkanlıktan yakınmayan var mı? Bu soruların yanıtlarını, Kadıköy’de Salı Toplantıları düzenleyen Türkiye Alzheimer Derneği’nin Başkanı Prof Dr. Işın Baral Kulaksızoğlu Gazete Kadıköy’e yazdı
Bellek bir depoysa, zaman zaman yeni bilgileri koymak için eskilerin atılması ve bazı bilgileri unutmak normaldir tabii ki...
Ancak unutkanlık günlük aktivitelerimizi etkiliyor ve yaşam kalitemizi bozuyorsa hastalık belirtisi olarak kabul edilmelidir. Beyin hasarı oluşturan bir kaza yaşadığımızda, vitamin eksikliklerinde, ilaçların yan etkisi olarak, horman sistemi bozukluklarında, depresyon geçirirken ve daha pek çok hastalıkta dikkatimiz ve beyin bellek depolarımız etkilenebilir ve biz unutkan oluruz. Yeni bilgileri kayıt edebilmek için eskilerin bir kısmının unutulması doğaldır ama işimizi gücümüzü yapmamızı zorlaştıracak kadar unutuyorsak mutlaka bir uzman tarafından değerlendirilmekte fayda vardır. Yaşlandıkça unutma potansiyelimiz artar ama asla bu unutkanlık dışardan da fark edilebilecek kadar olmamalıdır. Yani aile büyüğünüzün sık sık eşyalarını kaybedip aradığını, aynı soruları tekrar tekrar sorduğunu veya söylenen ya da konuşulanları unuttuğunu görüyorsanız bu normal değildir. Yaşlanınca daha unutkan olmak Alzheimer Hastalığı belirtisi olabilir.
DEMANS NASIL BİR HASTALIKTIR?
Bunama tıp dili ile demans ‘kişinin çeşitli sebeplere bağlı olarak günlük yaşantısını bozacak derecede beyin işlevlerinden bir ya da birkaçını kaybetmesi’ olarak tanımlanabilir. Demans genel bir başlıktır, yaklaşık 30 çeşit demans hastalığı vardır ve en sık görüleni Alzheimer hastalığıdır. “Demans başka Alzheimer başka” bilgisi doğru değildir.
Alzheimer Hastalığı (AH) bir bunama olarak, 1906 yılında nöropsikiyatrist Dr.Alois Alzheimer tarafından tanımlanmıştır. Agusta D isimli hastasını kaybettikten sonra onun beynini incelemiş ve bu hastalığın nedenlerini tanımlamıştır.
Şu anda dünyada 65 yaşından sonra en sık görülen demans türüdür ve yaklaşık 36 milyon kişi bu hastalıkla savaşmaktadır. 65 yaş üstü 100 kişiden 5’inde ve 85 yaş üstü her 4 kişiden birinde görülür. Yaşlanma en önemli risk faktörü olduğundan yaşlanan dünyamızda maalesef Alzheimer hastalığının yayılacağı ve 2050’de 115 milyon hasta sayısına ulaşılacağı öngörülmektedir.
TÜRKİYE’DE 400 BİN HASTA VAR
Halen Türkiye’de 400 bin AD hastası olduğu tahmin edilmektedir. Sık görülen Alzheimer hastalığına vasküler demans, fronto temporal demans, Parkinson ve Lewy cisimcikli demans gibi ek hastalıklar da eklenince bu sayı 600 bin civarına yükselir ve demansın neredeyse bir halk sağlığı sorunu olduğu ortaya çıkar. Ülkemiz hızla yaşlanmaktadır, maalesef 2050’de en fazla AH olan ülkelerden biri olacaktır.
AH’de en önde bozulan beyin işlevi ‘bellektir’. Yani hastalık unutkanlık ile başlar. Kişi gördüğü duyduğu algıladığı bilgileri kayıt edemez ve bellek depolarına göndermez ve bilgi lazım olunca da ‘hatırlayamaz’. Yukardaki örneğe dönersek, bardağın yerinin dolap olduğu ve kendisininde bardağı oraya koyduğu bilgisini depolamaz ve sonra da arayınca bardağını bulamaz. Buradan da anlaşılacağı üzere Alzheimer Hastalığı hipokampus ve komşu bölgelerinden başlar ve hzıla diğer beyin bölgelerine de yayılır. Hastalık süresi 5-10 yıldır.
Hastalığın ilerilemesi ile unutkanlık ve ileri dikkat eksikliğine, nesneleri adlandırmada zorluk, olaylar hakkında akıl yürütememe, geleceği ve yapacaklarını planlayamama, neyin gerçek neyin olmadığını ayırt edememe gibi diğer bozulmalar eklenir. Hastalığın orta evrelerinde para hesabı yapmak, yemek pişirmek, temizlik yapabilmek, seyahat etmek, yolunu bulmak gibi beceriler kaybolur. İleri aşamada ise hastalar yemek yemekte, idrar ve gaitalarını tutabilmekte, tek başına yürüyebilmekte bile zorlanırlar. Maalesef hastalığın sonuna doğru tamamıyla bir bebek gibi bakıma muhtaç ve yatalak hale gelirler.
Makalenin devamını gelecek sayıda okuyabilirsiniz…
ALZHEİMER SOHBETLERİ
Merkezi Okmeydanı’nda bulunan Türkiye Alzheimer Derneği, toplumu bilinçlendirmek amacıyla Kadıköy Belediyesi Halis Kurtça Kültür Merkezi’nde toplantılar düzenliyor. “Çay Saati” olarak düzenlenen toplantılarda konusunda uzman kişiler Alzheimer hastalığı hakkında bilgiler veriyor. Hem hastalıkla hem de toplantılarla ilgili ayrıntılı bilgi 0212 224 41 89 numaralı telefondan ya da www.alzheimerdernegi.org.tr adresinden alınabilir.
Merdivenköy’deki Halis Kurtça Kültür Merkezi’nde düzenlenen Salı Toplantıları-Çay Saati’nin programı şöyle:
10 Mart 2015 / 14.00-16.30 Alzheimer Hastalarında Davranışsal Sorunlarla Nasıl Baş Ederim? - Doç. Dr. Gülsen BABACAN
24 Mart 2015 / 14:00-16:30 Sohbet ve Danışma - Uzm. Psk. Ayşe ÖZALKUŞ ŞAHİN
14 Nisan 2015 / 14:00-16:30 Alzheimer Hastalarına Bakım Verenlere Sorunlar ve Çözüm Önerileri - Huriye BALLISOY
28 Nisan 2015 / 14:00-16:30 Sohbet ve Danışma - Uzm. Psk. Ayşe ÖZALKUŞ ŞAHİN
12 Mayıs 2015 / 14:00-16:30 Alzheimer Hastası İle İletişim, Günlük Yaşamı Kolaylaştırıcı İpuçları - Uzm. Dr. Deniz BÜYÜKGÖK
26 Mayıs 2015 / 14:00-16:30 Sohbet ve Danışma - Uzm. Psk. Ayşe ÖZALKUŞ ŞAHİN
9 Haziran 2015 / 14:00-16:30 Yatağa Bağımlı Alzheimer Hastalarının Evde Bakımı, Oluşan Sorunlar ve Çözüm Önerileri - Hemş. Gülhan BEKLEVİÇ