İstanbul için belgesel zamanı
DOCUMENTARIST 18. İstanbul Belgesel Günleri, 14 Haziran’da başlıyor
“İyi belgeselleri seven ve sevdiren festival” temasıyla yıllardır izleyiciyle buluşan DOCUMENTARIST 18. İstanbul Belgesel Günleri, bu sene 18. kez yapılacak.
14 Haziran Cumartesi günü başlayıp, 19 Haziran Perşembe gününe dek sürecek olan 6 günlük festivalde, 50’yi aşkın yerli ve yabancı yapım sunulacak. DOCUMENTARIST gösterimleri Avrupa yakasında Fransız Kültür Merkezi, Aynalıgeçit, Pera Müzesi ve Postane ile Anadolu yakasında Kadıköy Eksi On Altı Mekan olmak üzere toplam 5 ana mekanın yanısıra kente yayılan gösterim (Tütün Deposu, Eksi Bir, Karga Bar, İPA Kampüs Florya ve Parma Beyoğlu) ve etkinliklerle İstanbul’a belgesel şenliği yaşatmaya hazırlanıyor. Programdan bir seçki de aynı hafta Gaziantep’e konuk oluyor.
ODAK İSİM: OBOMSAWİN
Festivalin bu yılki odağında Kanada’nın yerli Abenaki halkına mensup Alanis Obomsawin var. 55 yıla yayılan sinemacılık kariyeri boyunca 60’tan fazla filme imza atan, dünya belgesel sinemasının en üretken ve saygın isimlerinden olan yönetmenin 12 filmi Türkiye’de ilk kez seyirciyle buluşuyor. İstanbul ziyaretini sağlık sebepleriyle iptal etmek zorunda kalan Obomsawin, Ulusal Film Kurulu NFB bünyesinde gerçekleştirdiği belgesellerinde kamerasını, sinema klasikleri arasında yer alan Kanehsatake: 270 Yıllık Direnişte (Kanehsatake:270 Years of Resistance, 1993) olduğu gibi, Kuzey Amerika’nın aborjin halklarının hak mücadelesine çevirirken, dünyanın her yerindeki azınlıkların karşılaştığı deneyimlere ayna tutuyor.
Documentarist, 3x3 Seçkisi’nde Brezilyalı usta belgeselci Eduardo Coutinho’nun üç önemli filmini seyirciye sunuyor: Master: Copacabana’da Bir Bina (Edifício Master, 2002), Sahne Oyunu (Jogo de Cena, 2007) ve 2014’teki ölümünden sonra tamamlanan Son Söyleşiler (Últimas Conversas, 2015).
3x3 Seçkisi’nin bir diğer konuğu Sırbistanlı belgeselci Mila Turajlić. Arşiv malzemeleriyle yürüttüğü yaratıcı çalışmaları, kişisel ve politik olanı ustalıkla iç içe geçiren, hafıza, tarih ve kimlik gibi temaları benzersiz bir sinematografik dille aktaran Turajlić programda Cinema Komunisto (2010), Her Şeyin Diğer Yüzü (The Other Side of Everything, 2017) ve Cine-Guerrillas: Labudović Filmlerinden Sahneler (Cine-Guerrilas: Scenes from the LabudovicReels, 2022) adlı filmleriyle yer alıyor. Bu seçkinin bir diğer konuğu, Türkiye’de son 15 yıldır her koşulda aktivist bir ruhla üretmeye devam eden İmre Azem, üç filmiyle programda yerini alıyor: Ekümenopolis: Ucu Olmayan Şehir (2011), Uçurumun Kıyısında Türkiye (2017) ve ilk gösterimi Documentarist kapsamında gerçekleşecek olan, deprem belgeselleri serisinin dördüncü halkası Hatay: 24 Aralık 2024 - 8 Ocak 2025 (2025) .
MÜFREDAT DIŞI: GENÇLİK İSYANDA!
Documentarist 18. İstanbul Belgesel Günleri’nin bu yılki odak konularından biri Müfredat Dışı: Gençlik İsyanda! başlığı altında ele alınan öğrenci hareketleri. Dünyadaki gençlik eylemlerinden tarihsel örnekleri hatırlatmayı amaçlayan bölümde, Meksika’da 1968’de 39;de ordu tarafından katliamla bastırılmadan önceki kitlesel üniversite eylemlerini konu alan, belgesel tarihinin az bilinen klasiklerinde Çığlık (El Grito, 1968), Beyrut’ta 1974’te yaşanmış bir üniversite işgalini yeniden kurgulayan 74 (Bir Mücadelenin Yeniden Kurulması) (74 (The Reconstitution of a Struggle), 2012), Brezilya’da 2015'te patlak veren öğrenci isyanlarında sokaktan portreler aktaran Sıra Sende (Espero tua (re)volta, 2019), Hindistan’daki öğrencilerin yaşamına şiirsel bir yerden yaklaşan Hiçbir Şey Bilmediğimiz Bir Gece (A Night of Knowing Nothing, 2021) ve ABD’de Vietnam Savaşı döneminde savaş karşıtlarının yürüyüşünü ele alan Chris Marker imzalı Pentagon’un Altıncı Yüzü (The Sixth Side of the Pentagon, 1967) gibi filmler yer alıyor.
FARKLI TEMALARDA SÖYLEŞİLER
22 yerli belgeselin yer aldığı geniş kapsamlı Türkiye Panorama dışında, 18. Documentarist’in diğer bölümleri Canlandırma Belgeseller, Kadın ve LGBTİ+ Hikâyeleri, Konuk Ülke: Filistin, Tükettiğimiz Dünya ve Uluslararası Panorama başlıklarından oluşuyor. Festivalin yan etkinlikler programı ise, gündeme dair bir dizi buluşmaya vesile olacak: Kısa filmler eşliğinde Agit Özdemir’in Bir Ekokırım Suçu Olarak Savaş söyleşisi, Mine Yıldırım’ın Özlem Güçlü moderatörlüğünde yapacağı Kaybolan Yaşamlar, Kalan Kayıtlar: İstanbul’un Köpekleri Arşiv Sergisi Üzerine başlıklı sunumu, Bir Çiçekle Kazanmak: Mücadelenin Altıncı Yüzü: Vicdani Ret konulu sunum, son dönemdeki sosyal hareketleri belgelemeye çalışan öğrencilerin katılacağı Öğrenci Hareketleri: Eylemi Belgelemek, Belgeleme Eylemi atölyesi, yeniden gündeme gelen Kanal İstanbul vesilesiyle İmre Azem’in moderatörlüğünde Ayşe Mücellâ Yapıcı, Pelin Pınar Giritlioğlu ve Tuğçe Tezer’in katılacağı İstanbul’dan Hatay’a Planlama Neye Yarar? Deprem, Kanal ve Kamu Yararı paneli, Bağımsız Festivaller, Alternatif Olanaklar başlıklı festival buluşması ve Kuir Sinemada Kolektif Üretim Pratikleri, Temsil ve Yaratıcılık konulu forum.
YABANCI KONUKLAR
Festival bu sene de yurtdışından bir çok konuk ağırlıyor. Hollanda’dan Ağaç No.7’nin (Boom7, 2024) yönetmenleri Gabriela Forfota ve Marit Vreeswijk ile Kuir Kamp (Queer Camp, 2024) yönetmenleri Lucas van der Rhee ve Chris Westendorp, İsveç’ten Mormor’un un (2024) yönetmeni Lucien Easton, Litvanya’dan Bir Noel Ağacının Yaşamı ve Ölümü’nün (Life and Death of a Christmas Tree, 2023) yönetmeni Arturas Jevdokimovas ve yapımcısı Ringailė Leščinskienė, Kosova’dan dan Lumbhardi Foundation film programı ve arşiv direktörü Bengi Muzbeg festivalde hazır bulunacak konuklar arasında.
Kanada, Hollanda, Brezilya ve İsveç Başkonsoloslukları, Litvanya Elçiliği, Macar Kültür Merkezi desteği, Kırkayak Kültür, Pera Müzesi, Fransız Enstitüsü, Aynalı Geçit ve Postane İstanbul işbirliğiyle gerçekleşen festivalde, Türkiye yapımı filmler ve tüm yan etkinliklerin ücretsiz olacak, diğer filmlere biletler mekan girişlerinde temin edilebilir.