Edebiyatın güçlü ismi: KEMAL TAHİR
Esir Şehrin İnsanları, Devlet Ana, Karılar Koğuşu gibi unutulmaz eserlere imza atan yazar Kemal Tahir, 42 yıl önce Kadıköy’de hayata veda etmişti
Gökçe UYGUN
Türk edebiyatının usta isimlerinden Kemal Tahir, 1973 yılının 21 Nisan’ında, geçirdiği kalp krizi sonucu 63 yaşında Kadıköy’de yaşamını yitirmişti. Bugün Sahrayıcedit Mezarlığı’nda yatmaktan olan bu usta ismi, bu vesileyle anmak istedik.
Türk edebiyatının en üretken roman yazarlarından olan Tahir, 13 Mart 1910’da İstanbul’da dünyaya geldi. Babasının görevleri nedeniyle ilköğrenimini imparatorluğun değişik yerlerinde sürdürdü. Ailenin 1923’te İstanbul’a yerleşmesinden sonra eğitimine Galatasaray Lisesi’nde devam etti. Vakit, Haber, Son Posta gazetelerinde röportaj yazarı, çevirmen, düzeltmen olarak çalıştı. Nazım Hikmet, gibi sosyalist aydınlarla arkadaşlığı sonucu sosyalist fikirleri benimsedi. İlk kitabı, 1936’da yayımladığı “Namık Kemal İçin Diyorlar ki” adlı kitapçık oldu.
HAPİSHANE YILLARI
İstanbul’un tanınmış gazetecileri arasına giren Kemal Tahir, “askeri isyana tahrik ve teşvik” suçlaması ile 13 Haziran 1938’de tutuklandı. Suçlanmasının nedeni astsubay olan kardeşi Nuri Tahir’e Sabahattin Ali’nin bir kitabını vermekti. “Donanma Davası” veya “Bahriye Olayı” diye adlandırılan bu dava nedeniyle Donanma Komutanlığı Mahkemesi’nde yargılandı, 15 yıl ağır hapis cezasına çarptırıldı. Çankırı, Çorum, Kırşehir, Malatya cezaevlerinde 12 yıl hapis yattı. Hapishanedeki yıllarını okuyarak, yazarak geçirdi. 1950’de çıkan aftan yararlandı. Ancak 6-7 Eylül olayları sırasında bir kez daha tutuklandı, Harbiye Cezaevi’nde 6 ay yattı. 1965’te Cumhuriyet Gazetesi’nde yayınlanan Köy Enstitülerini anlattığı Bozkırdaki Çekirdek romanı, Tahir’in çok tartışılan eserlerinden birisi oldu. 1967’de de yazarın en önemli eserlerinden Devlet Ana yayımlandı. 1968’de aldığı davet üzerine SSCB’ye gitti. 1970’de akciğer ameliyatı geçirdi, 1973’te hayata veda etti. Yazarın “Namuscular”, “Karılar Koğuşu”, “Hür Şehrin İnsanları”, “Dam Ağası”, “Bir Mülkiyet Kalesi” romanları ölümünden sonra yayımlandı.
MEŞHUR GÖZLÜĞÜ MÜZEDE
Kemal Tahir kitaplarının yayının devam etmesi için ölümünden sonra eşi Semiha Tahir tarafından “Kemal Tahir Vakfı” kuruldu. Kadıköy’deki hayatının son yıllarını geçirdiği Şaşkınbakkal’daki ev, ziyarete açık. Yazarın son 10 yılını yansıtan müze-evde ünlü yazara ait yaklaşık dokuz bin kitap, el yazmaları, kullandığı daktilosu, çalışma masası, çeşitli zamanlarda çekilmiş fotoğrafları, ödülleri yer alıyor. Yazarın hayatının son yıllarını geçirdiği bu evde, Kemal Tahir’in yatağını, o meşhur kalın çerçeveli gözlüğünü, piposunu, saatini ve diğer kişisel eşyalarını görmek de mümkün. Müzede sadece Kemal Tahir’in değil, uzun süre cezaevinde kalan yazarın bu süre boyunca devamlı mektuplaştığı ünlü şair Nazım Hikmet’e ait izler de yer alıyor. Hikmet’in ‘Oliver’ marka daktilosu, Tahir’in odasının ortasında, çekmecelerde ise karşılıklı yazdıkları mektupları duruyor.