Doğan Kardeş'le çocukluğunuza gitmeye var mısınız?
Kadıköy Belediyesi Caddebostan Kültür Merkezi Sanat Galerisi ve Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık işbirliği ile düzenlenen ‘Yalçın Emiroğlu’ndan Günümüze Doğan Kardeş’le Büyümek’ sergisi, 3-31 Ağustos tarihleri arasında ziyaretçilerini bekliyor.
H. Berk AKKOÇ
Doğan Kardeş Dergisi’nin yayınlarının geçmişten günümüze Türkiyeli çocukların hafızasında derin izler bırakan en güzel örnekleri, Kadıköy Belediyesi Caddebostan Kültür Merkezi Sanat Galerisi’nde görücüye çıktı. Genç yaşlı her kesimden büyük ilgi gören sergide Yalçın Emiroğlu’nun Doğan Kardeş Dizisi için yaptığı 28 özgün kapak tasarımı, bu kitapların afişleri ve kitaplardan örnekler bulunuyor. Sergide ayrıca Doğan Kardeş için son dönemde çizim yapan Selçuk Demirel, Emine Bora, Mustafa Delioğlu ve Feridun Oral’ın da kitap kapaklarından orijinal örnekler de var.
Doğan Kardeş dergisinin kuruluşu-ileride Yapı ve Kredi Bankası’nın kurucusu olacak-Kazım Taşkent’in oğlu Doğan’ı kendisi gibi İsviçre’nin Flims kasabasındaki bir yatılı okula göndermesiyle başlar. Büyük bir trajedi olmak üzere Alp Dağları’nın eteğindeki okul, 10 Nisan 1939 günü dağdan kayan kayaların altında kalır ve 28 kişinin kaldığı okul pansiyonundan 11 kişi ağır yaralı olarak çıkarılır. 5 çocuk enkaz altında ölmüş, 12’si ise bulunamamıştır. Doğan Taşkent’in naaşı bulunamayan o 12 kişi arasındadır. 1942’de kurduğu sigorta şirketine oğlunun ismini veren Taşkent; 1945’te sahibi olduğu Yapı Kredi Bankası’nın desteğiyle Doğan Kardeş Dergisi’ni çıkartarak oğlunun adını yaşatmayı devam ettirir.
‘DOĞAN KARDEŞ BİR SERÜVEN’
Dünya çocuk edebiyatının en ünlü eserlerini Türkçe’ye kazandıran Doğan Kardeş; yerli-yabancı yazarların hikâye ve romanlarından çocuk masal kitaplarına, Çağlar Boyunca Büyük Adamlar Serisi’nden Sanat Şahaserleri/En büyük Ressamlar Serisi’ne, Çocuklar İçin Görgü kitaplarından çeşitli ansiklopedilere kadar 400’ü aşkın kitap yayınlar.
Serginin küratörü Veysel Uğurlu konu hakkında “Doğan Kardeş bir serüven. Dergiyle başlayıp, kitaplarla devam eden bir serüven…” diyor ve devam ediyor: “Tabii o dönemde, çocuk edebiyatı büyük bir eksiklik, Doğan Kardeş bunu kapatmaya çalışıyor. Sadece hikâye değil; şiir, resim kitabı, sözlükler basıyor. Hatta Kuran’ın Türkçe mealini bile yayınlıyor. Bütün mesele iyi insan, iyi vatandaş, iyi koca, iyi eş, iyi çocuk nasıl olmalı sorusunu cevaplama üzerine yönelik. Yayınlar her türlü meseleye karşı duyarlı olduğu için toplumun büyük bir kesimini kucaklıyor ve kabul görüyor. Birçok neslin Doğan Kardeş’le büyüdüğünü söylemek yanlış olmaz. Banka’nın o dönemde bir Kültür Müşavirliği kurması ise üzerinde durulması gereken başka bir konu. Başka hiçbir bankanın buna benzer bir yapılanması yok, Yapı Kredi Kültür Sanat’ın temelleri böyle atılıyor.”
‘Sevgili Doğan Kardeş’ isimli araştırmanın yazarı Mine Söğüt ise kitabında bu durumu şöyle özetliyor: “Dergiyi çıkaranlar, çocukları yetişkin yerine koymuş, onları ciddiye almış ve verdikleri sözleri tutmuşlar. Derginin birkaç kuşağın çocukluklarında böylesine derin izler bırakmış olmasının sebebi belki de budur.’’
DOĞAN KARDEŞİ YAŞAMAK
Sergide Yalçın Emiroğlu’yla başlayan süreçte kitap kapaklarının değişimi vurgulanıyor. Emiroğlu’nun kitap kapakları özelinden konuşursak el emeğinin ne denli yoğun olduğ -dizgi makinesi ya da herhangi bir teknolojik cihaz olmadığından çizer, hem afişi büyük boyutlarda çizip boyamak hem de yazılarını yazmak zorundaydı-fazlasıyla göz önünde.
“U” şeklinde bir zaman çizgisi üzerinden ilerleyen sergi, kronolojik olarak en eskiden günümüze doğru gelirken çizimin doğası ve değişimi hakkında bir kritik yapmak mümkün hale geliyor. Böylelikle farklı çizerlerin farklı yaklaşımlarını da değerlendirme fırsatı elde edebiliyorsunuz.
Suna Kan’dan İdil Biret’e, Coşkun Aral’dan Pınar Kür’e, Talat Halman’dan Sezgin Burak ve Garo Mafyan gibi günümüzün birçok ünlü isminin henüz çocukken imzalarına rastlanan Doğan Kardeş dergisinin o dönemde çocuk olanları ne denli etkilediğini sergiyi gezerken deneyimliyorsunuz. Birlikte büyüdükleri kitapların arasında yürümek şimdi orta yaşın eşiğindeki insanları mutlu ediyor.
Sergide bulunan yeni dönem kitap kapaklarından Emine Bora’nın Pinokyo’nun Maceraları, Ben Çocukken, Maskeli Şenlik, Eşek Dersem Çık ve Keçi Dersem Kaç çizimlerini; Mustafa Delioğlu’nun Pollyanna, Keloğlan Masalları, Mavi Gelin’ini; Feridun Oral’dan Bidi, Yavru Ahtapot Olmak Çok Zor, Böğürtlen Cini ve Sarı Gaga tasarımlarını; Selçuk Demirel’in Mumuk Maceraları serisi, Ayağına Diken Batan Süper Karga, Alfabe ve son olarak da Yalçın Emiroğlu’nun ilk dönem kitap kapaklarından Leylek Dede, Wilhelm Tell, Gözlüklü Kedi, Aslan ve Küçük Lord gibi örnekleri görmek mümkün.
3 Ağustos’ta küçük bir kokteylle açılışı yapan sergiye; 1993 yılında UNESCO tarafından Tokyo’da düzenlenen Noma- Concour yarışmasında “Ormandaki Ses” adlı eseriyle Runners-Up ödülü; Avrupa İllüstratörler Bienalinde “Düş Kedileri” isimli çalışmasıyla onur ödülü alan Feridun Oral da katıldı.
Türkiye’nin en uzun soluklu popüler çocuk dergisi Doğan Kardeş’in Caddebostan Kültür Merkezi Sanat Galerisi’ndeki sergisini ay sonuna kadar görebilirsiniz.
YALÇIN EMİROĞLU KİMDİR?
1930 yılında İzmir- Bergama’da doğan Emiroğlu 60’lı yıllarda mimarisiyle adından çokça söz ettiren Taksim Vakıflar Oteli’nin Kemal Ahmet Aru, Tekin Aydın, Mehmet Ali Handan, Hande Suher ve Altay Erol ile birlikte tasarladı. İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi’nden mezun olan Emiroğlu, aynı fakültede asistan olarak görev aldı ve bir dönem mimari proje, temel tasarım, perspektif, doğadan resim ve tasarı geometri dersleri verdi. “Çizgilerin Efendisi” olarak anılan Emiroğlu; başarılı mimarlık kariyerinin yanı sıra kitap kapakları, afişleri, desenleri, tiyatro ve opera sahne düzenlemeleri ve bale kostümleri de tasarladı.