Validebağ’ın yol haritası raporlandı
İstanbul Planlama Ajansı Validebağ Korusu’nun geleceğine ilişkin atılması gereken adımları, hazırladığı “Validebağ Korusu Politika Belgesi”nde yayımladı. Raporda, beş ana başlıktaki temel sorunlara ve bunların çözüm önerilerine yer veriliyor
Birinci derece doğal sit alanı olan Validebağ Korusu geçtiğimiz hafta Üsküdar Belediyesi’nin koruya moloz dökmesi ve belediye ekiplerinin iş makineleriyle koruya girmesiyle tekrar gündem oldu. Validebağ Gönüllüleri ve Validebağ Savunması üyelerinin koruyu korumak için başlattığı nöbet 100 günü aşarken Üsküdar Belediyesi, mahkemenin koru için hazırlanan “Rehabilitasyon ve Düzenleme Projesi”nde yürütmeyi durdurma kararı vermesine ve belediyenin itirazını reddetmesine karşın inşaat projesinde ısrarını sürdürüyor.
Uzun yıllardır hem inşaat projeleriyle hem de doğa direnişiyle gündemde olan Validebağ Korusu hakkında bilinmesi gerekenler, İstanbul Büyükşehir Belediyesi İstanbul Planlama Ajansı’nın “Validebağ Korusu Politika Belgesi” raporunda biraraya getirildi. Rapor, 5 Ağustos 2021 tarihinde İstanbul Planlama Ajansı (İPA) tarafından gerçekleştirilen “Validebağ Korusu’nun Geleceği Çalıştayı” ve 7 Ağustos 2021 tarihinde İstanbul Kent Konseyi tarafından düzenlenen, “Validebağ Forumu: Dünü, Bugünü, Yarını” toplantısı ile tespit edilen sorunlar ve çözüm önerilerinin kılavuzluğunda hazırlandı.
ONAY BEKLİYOR
Raporda yer verilen bilgilere göre, Validebağ Korusu’nun “Nitelikli Doğal Koruma Alanı” olması yönündeki tescil kararı onaylanmak üzere Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü’ne gönderildi ancak bu süreç henüz tamamlanmadı. Raporda paylaşılan verilere göre; koruda kültür varlığı olarak tescil edilmiş 11 yapı bulunuyor. Adile Sultan Kasrı ve Abdülaziz Av Köşkü gibi tescilli binalar nedeniyle tüm parsel kültür varlığı olarak tescil edilmiş durumda. Koru sınırları içerisinde ayrıca iki adet acil toplanma alanı ve üç adet acil barınma tesisi de yer alıyor.
KORUDAKİ KÜLTÜR VARLIKLARI
Kültür varlığı yapıların ticari amaçlı kullanıldıkları ve endüstriyel mutfak gibi ilave işlevlerin arttığı ifade edilirken bu durumun yangın riskini de öne çıkardığı vurgulandı. Bu konuda şu önerilere yer verildi: “Kültür varlığı yapıların restorasyon sürecinde ve koruda yapılacak her türlü uygulamada çevresel etkiler dikkate alınmalı, özgün peyzaj ve doğal yapı tahrip edilmemelidir. Bu tip alanlarda uygulanacak restorasyon projeleri için çevresel etki değerlendirme çalışmalarının hazırlanması yararlı olacaktır. Tescilli kültür varlığı yapıların kullanım hatalarından kaynaklı gerçekleşebilecek tahribatın önlenebilmesi için düzenli denetimler yapılarak hatalı uygulamaların zamanında durdurulmasıyla önleyici korumanın sağlanması gerekmektedir.”
“ÖNCELİK HABİTATIN BOZULMAMASI”
Raporda, Validebağ Korusu’ndaki doğal yaşamın ayrıntılarına da yer verildi. Korunun, İstanbul’daki yaban hayatın devam ettiği, biyolojik çeşitlilik açısından zengin ve kuş göçleri için önemli bir yeşil alan olduğu vurgulanırken şu noktalara dikkat çekildi: “Bu özelliğini sürdürebilmesi için strateji ve politikaların ekolojik hassasiyetler gözetilerek planlanması gerekiyor. Korudaki ekosistem bütünlüğü göz önüne alınmadan otsu bitki biçme işlemlerinin, ağaçlandırma çalışmalarının ve korunun doğal yapısı ile bütünleşmeyen peyzaj çalışmalarının yapılması ekolojik yapı üzerinde tahribat yaratmaktadır. Validebağ Korusu’nun sahip olduğu biyoçeşitliliğin sürdürülebilmesi, alanın parçalanmadan bütünlüğünün korunması ve insan kullanımlarından kaynaklı baskının azaltılmasına bağlıdır. Bu nedenle bir doğal sit alanı olan korunun korunmasında öncelik habitatın bozulmaması olmalıdır.”
Raporda ayrıca, koru içinden akan derenin de çevresel koşullardan dolayı kirlendiği ifade edilirken, koru içinde bulunan sokak hayvanlarının düzenli kontrol ve takibinin yapılmaması sonucunda popülasyonlarında bir artış meydana geldiği ve bu durumun yaban hayatını olumsuz etkilediği kaydedildi.
KORUMA ÖNERİLERİ
Raporda, korudaki doğal hayatın devamlılığı ve kültürel varlıkların korunabilmesi için korunun taşıma kapasitesinin belirlenmesi gerektiğine işaret edilirken, şu önerilere yer verildi:
- Korudaki kurumlar arası koordinasyon ve yönetim sorunlarını aşabilmek için ekosistem temelli Koru Yönetim Planının hazırlanması gereklidir. Yönetim planı; vatandaşların, yerel inisiyatiflerin, sivil toplum kuruluşlarının, kamu kurumlarının, yerel yönetimlerin, üniversite ve akademisyenlerin katılımıyla hazırlanmalıdır.
- Envanter çalışması korudaki taşınır/taşınmaz ve tescilli/tescilsiz kültür varlığı, tescilli anıt ağaçlar ve korunmaya değer ağaçların yanı sıra korudaki tüm florayı ve aynı zamanda tüm yabani hayvan varlığını da tespit eden geniş kapsamlı bir çalışma olmalıdır. Tüm önlem ve müdahaleler korunun ekosistemini doğal döngüsüyle birlikte dikkate alan bütünleşik envanter çalışması ışığında belirlenmelidir. Envanter çalışması kamuya açık olmalı ve denetimi kamuoyu tarafından yapılabilmelidir.
- Validebağ Korusu’nun kültürel peyzajının özgün ve mevcut durumunun analiz edilmesi ve peyzaj karakterine uygun olmayan yapı ve müdahalelerin kaldırılması, tarihi yapıların mevcut işlevlerinin her yapı için kendi özelinde yeniden değerlendirilmesi gerekmektedir.
- Yapılacak yeni koruma amaçlı imar planlarının kullanım odaklı olmaması, kültürel ve doğal miras değerlerini gözeterek taşıma kapasitesinin göz önüne alınması, ekosistemleri göz ardı etmeyen bir yaklaşım ve çerçeve ile yapılması gerekmektedir. Koru için yapılacak tüm planlama ve karar alma süreçlerine konu uzmanlarının, mahalleli ve yerel inisiyatiflerin, koruda hizmet veren kamu kurumlarının dahil edilmesi gerekmektedir.
- Koruda düzenlenen düğün ve yemek organizasyonları ve şenlik, şölen gibi kutlamalar engellenmelidir. Film ve dizi çekimlerinin koruya zarar vermeyecek yöntemlerle ve koru yönetim planına uygun biçimde yapılması sağlanmalıdır.
- Koru sınırları içerisinde iki adet acil toplanma alanı ve üç adet acil barınma tesisi bulunmaktadır. Olası bir deprem sonrasında bu alanların kullanım biçimleri, kapasiteleri, kullanım sürelerine ilişkin kararların yönetim planında yer alması sağlanmalıdır.