DİSK-AR tarafından hazırlanan “İşsizlik ve İstihdamın Görünümü” araştırma raporuna göre son bir yılda geniş tanımlı işsiz sayısı 781 bin kişi artarak 8,5 milyona yükseldi

21 Eylül 2022 - 10:33

A ⁺ A^- Yazdır

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) Temmuz 2022 Hanehalkı İşgücü Araştırması sonuçları 12 Eylül’de yayımlandı. Mevsim etkisinden arındırılmış dar tanımlı işsizlik oranı yüzde 10,1, mevsim etkisinden arındırılmış geniş tanımlı işsizlik oranı (âtıl işgücü) ise yüzde 22,5 seviyesinde gerçekleşti. 

TÜİK’e göre Türkiye genelinde 15 ve daha yukarı yaştaki kişilerde işsiz sayısı temmuz ayında bir önceki aya göre 113 bin kişi azalarak 3 milyon 445 bin kişi oldu. DİSK Araştırma Merkezi (DİSK-AR) tarafından TÜİK verilerinden yararlanarak yapılan hesaplamaya göre mevsim etkisinden arındırılmış geniş tanımlı işsiz sayısı ise Temmuz 2022’de 8 milyon 415 bine yükseldi.

Geniş tanımlı işsiz sayısının bir önceki yılın aynı ayına göre arttığı belirtilen raporda, “TÜİK’e göre Temmuz 2019’da yüzde 13,9 olan işsizlik Temmuz 2022’de yüzde 10,1’e düştü. Ancak aynı yıllarda geniş tanımlı işsizlik yüzde 19,3’den yüzde 22,5’e yükseldi.” diye kaydedildi.

TÜİK’İN İŞSİZ SAYISI İŞKUR’UN ALTINDA

TÜİK ile İŞKUR’un açıkladığı veriler arasındaki uyumsuzluğa da dikkat çekilen raporun devamında şunlar ifade edildi:

“İŞKUR’un Temmuz 2021 ile Temmuz 2022 arasında son bir yıllık dönemde kayıtlı işsiz sayısı 2 milyon 995 binden 3 milyon 538 bine yükseldi, kayıtlı işsiz sayısında yaklaşık yüzde 18,1’lik bir artış gerçekleşti. TÜİK’e göre ise son bir yılda dar tanımlı işsiz sayısı 307 bin kişi azaldı. Son bir yılda 542 bin kişi işsiz olduğu için İŞKUR’a başvurdu. Bu başvuruların 301 bini kadın, 241 bini ise erkek işsizlerden oluştu. Son bir yılda İŞKUR’a kayıtlı kadın işsizlerin sayısı 301 bin iken TÜİK’e göre ise son bir yılda kadın işsizliği 40 bin, erkek işsizliği ise 267 bin azaldı. Cinsiyete göre TÜİK ile İŞKUR arasındaki uçurumun artmaya devam ettiği görülmektedir. Bu sebeple İŞKUR ile TÜİK arasındaki sayılardaki bu uyumsuzluğun sorunlu olduğunu düşünüyoruz.”

GENİŞ TANIMLI KADIN İŞSİZLİĞİ YÜZDE 30

Rapordan öne çıkan diğer bulgular ise özetle şöyle:

• Geniş tanımlı işsizlik (âtıl işgücü) erkeklerde yüzde 18.4, kadınlarda ise yüzde 29,9’a yaklaştı. Geniş tanımlı kadın işsizliği ile geniş tanımlı erkek işsizliği arasındaki fark 11,5 puan.
• Temmuz 2022 itibarıyla kadınlarda mevsim etkisinden arındırılmış dar tanımlı işsiz sayısı 1 milyon 492 bin ve geniş tanımlı işsiz sayısı 4 milyon 15 bin. Erkeklerde ise dar tanımlı işsiz sayısı 1 milyon 953 bin ve geniş tanımlı işsiz sayısı 4 milyon 390 bin.
• Temmuz 2022’de genç kadın (15-24 yaş aralığı) işsizliği yüzde 24,7 oranında gerçekleşti.

GENİŞ TANIMLI İŞSİZLİK NEDİR?

TÜİK işsizlik verilerini oluşturmak için dar tanımlı (standart) işsizlik hesaplaması yöntemini kullanıyor. Fakat işsizliğin gerçek boyutlarının anlaşılması için alternatif işsizlik verilerine ve diğer işsizlik türlerine bakmak gerekiyor. Bunlardan biri de geniş tanımlı işsizlik. Geniş tanımlı işsizlik hesaplaması klasik dar tanım kapsamında yer alan işsizlerin yanında, iş bulma ümidini kaybeden işsizleri, iş aramayan ancak çalışmaya hazır olan işsizleri, mevsimlik ve zamana bağlı eksik çalışanları kapsayan alternatif işsizlik tanımıdır.

İŞSİZLİKLE MÜCADELE ÖNERİLERİ 

• DİSK-AR’ın “İşsizlik ve İstihdamın Görünümü (Eylül 2022)” raporunun son bölümünde, işsizlikle mücadeleye dair öneriler de sıralandı:
• “Herkesin çalışması için, herkesin daha az çalışması” ilkesi doğrultusunda haftalık çalışma süresi gelir kaybı olmaksızın 37,5 saate, fazla mesailer için uygulanan yıllık 270 saat sınırı, 90 saate düşürülmeli.
• Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) “insana yaraşır iş” yaklaşımı temelinde herkese güvenceli ve nitelikli işler sağlanmalı.
• İş Yasası’nın 25/II. Maddesi yeniden düzenlenmeli ve keyfi işten çıkarmalar sona ermeli.
• İşsizlik sigortası ödeneğinden yararlanma koşulları ve ödenek miktarı iyileştirilmeli.
• İşsizlik Sigortası Fonu’nun amaç dışı kullanımına son verilmeli. Fondan işverenlere dönük teşvik ve destekler sona erdirilmeli.
• İstihdam artışlarında kamunun payı dikkate değer. Kamu istihdamının artırılması, kamuda eğreti ve güvencesiz çalışma biçimleri yerine, kadrolu ve güvenceli istihdam artışının sağlanması yaşamsal önemde. Kamu girişimciliği ve hizmetleri istihdam yaratacak şekilde yeniden ele alınmalı ve kamuda personel açığı derhal kapatılmalı.
• İşbaşında eğitim adı altında çırak, stajyer, kursiyerlerin ve bursiyerlerin ucuz işgücü deposu olarak kullanılması uygulamasına son verilmeli.
• Uluslararası çalışma normları doğrultusunda herkese en az bir ay ücretli yıllık izin hakkı tanınmalı.
• Sendikal hak ve özgürlüklerin kullanımı güvence altına alınmalı, sendikal barajlar kaldırılmalı, herkesin sendika hakkını özgürce kullanabilmesi için gerekli yasal düzenlemeler yapılmalı.
• Kadın istihdamının artırılması ve işsizliğinin azaltılması için işgücü piyasalarındaki cinsiyetçi uygulamalara son verilmeli, ev içi bakım hizmetleri devletin gereken nitelikli, yaygın ve ücretsiz bakım hizmetlerini sağlaması ile kadının üzerinden alınmalı.