Plastikler çöpe gömülüyor!
Greenpeace raporuna göre ABD’de üretilen plastik atıkların geri dönüşüm oranı yüzde 5 seviyesine inmiş durumda. Geriye kalan atıkların yüzde 86’sı ise doğrudan çöp sahalarına gömülüyor veya yakılıyor.
Greenpeace ABD, plastik endüstrisinin onlarca yıldır sürdürdüğü “geri dönüşüm” söyleminin teknik, ekonomik ve çevresel açıdan gerçekçi olmadığını ortaya koyan kapsamlı bir rapor yayımladı. “Plastik Efsane Tüccarları: Döngüsel İddialar Çürüdü” başlıklı rapor, geri dönüşümün plastik kirliliği krizine çözüm olarak sunulmasının, iyi finanse edilmiş halkla ilişkiler kampanyalarıyla ayakta tutulan bir yanılsama olduğunu vurguluyor.
Raporda, plastik ve hızlı tüketim ürünleri (FMCG) endüstrilerinin geri dönüşümü sürdürülebilir bir yol gibi pazarladığı, buna karşın gerekli yatırımların yapılmadığı ve kamuoyunun bilinçli biçimde yanıltıldığı belirtiliyor. Greenpeace’e göre, “plastik için döngüsel ekonomi” söylemi, tek kullanımlık plastik üretiminin artışını perdeleyen bir araç olarak kullanıldı.
GERİ DÖNÜŞÜM ORANLARI DÜŞÜYOR
Plastik endüstrisi ve büyük markalar, 2018’den itibaren 2025 yılına kadar plastik ambalajların yüzde 100’ünün geri dönüştürülebilir, yeniden kullanılabilir ya da kompostlanabilir olacağı yönünde gönüllü taahhütlerde bulunmuştu. Greenpeace raporu, 2025’e yaklaşılırken bu vaatlerin tutulmadığını ortaya koyuyor.
ABD hükümeti verilerine dayanan rapor, plastik geri dönüşüm oranlarının yıllar içinde gerilediğini ortaya koyuyor. Buna göre plastik geri dönüşüm oranı 2014’te yüzde 9,5 ile zirveye ulaşırken, bugün yıllık yalnızca yüzde 5 seviyesinde. Aynı dönemde tek kullanımlık plastik üretimi artmaya devam etti.
Raporda yer alan verilere göre, ABD'de üretilen plastik atıkların yüzde 86'sı doğrudan çöp sahalarına gömülüyor.
TESİS SAYISI YETERSİZ
Rapor kapsamında yapılan tesis bazlı değerlendirme, ABD’de tüketici sonrası plastik atıkları işleyebilen tesislerin son derece sınırlı olduğunu gösteriyor. PET (#1) şişe atıklarının yalnızca yüzde 21’ini işleyebilen 21 tesis bulunurken, PET termoformları sürekli ve ticari ölçekte geri dönüştüren bir tesis tespit edilemedi. HDPE (#2) kaplarda işleme kapasitesi yüzde 22’de kalırken, PP (#5) sert plastiklerde bu oran yüzde 2’ye düşüyor. Diğer plastik türleri için faal tesis bulunmuyor.
Greenpeace’e göre plastik geri dönüşümünün başarısızlığı iki temel nedene dayanıyor: toksisite ve ekonomi. Plastik ürünlerin büyük bölümü, içerdiği kimyasallar nedeniyle gıda sınıfı yeni ürünlere güvenli biçimde dönüştürülemiyor. Öte yandan, her yıl yüz milyonlarca ton ucuz bakir plastik üretilmesi, geri dönüşümü ekonomik açıdan anlamsız hale getiriyor. Kuruluş, plastiklerin alüminyum veya kâğıt gibi geri dönüştürülebileceği algısının 40 yıllık bir dezenformasyonun ürünü olduğu belirtiliyor.
ACİL EYLEM PLANI ÇAĞRISI
Greenpeace raporunda, plastik kirliliğiyle mücadele için şirketler, kamu otoriteleri ve endüstriye yönelik kapsamlı bir acil eylem planı çağrısında bulunuldu. Buna göre;
- * Temizlik çalışmalarında en sık rastlanan tek kullanımlık plastik yemek servisi ürünleri (bardaklar, kapaklar, kaplar, çatal-bıçak takımları ve tepsiler) yasaklanmalıdır.
- * Malzeme Geri Kazanım Tesisleri (MRF'ler), toplanan malzemeleri temiz balyalar halinde ayırıp plastik geri dönüşümcülerine satmadıkları sürece, kaldırım kenarındaki kutularda plastik atık kabul etmemelidir. MRF'ler, balyalanmış malzemelerini (kağıt, metal, cam ve plastik dahil) tam olarak hangi tesislere gönderdiklerini halka açıklamalı ve bu malzemelerin ne kadarının geri dönüştürüldüğüne, ne kadarının düzenli depolama alanlarına gönderildiğine veya yakıldığına dair veri sağlamalıdır.
- * Dünya Ekonomik Forumu ve Birleşmiş Milletler Çevre Programı gibi kuruluşlar, gerçek çözümlere yönelik ilerlemeyi geciktiren maliyetli bir dikkat dağıtıcı olan "plastik için döngüsel ekonomi" terimini kullanmayı bırakmalıdır.
- * Anlaşma, plastik üretimini genel olarak azaltacak ve insan sağlığını ve çevreyi korumak için zararlı kimyasalları ve ürünleri aşamalı olarak ortadan kaldıracak hükümler içermelidir.